Oktober 2025
🌟 In de spotlight: Dr. Konstantina Delli
Deze maand stellen we graag Dr. Konstantina Delli voor. Als specialist Orale Geneeskunde en klinisch epidemioloog richt zij haar onderzoek op de speekselklieren, het speeksel en het mondslijmvlies van mensen met de ziekte van Sjögren.
Met behulp van echografie onderzoekt Dr. Delli de grote speekselklieren en recent ook de traanklieren. Haar onderzoek laat zien dat deze techniek een betrouwbaar hulpmiddel kan zijn om Sjögren beter op te sporen. In combinatie met bestaande bloedtesten kan speekselklierechografie artsen helpen sneller en preciezer een diagnose te stellen.
Steeds meer bewijs wijst erop dat speekselklierechografie in de toekomst een vaste plek zou moeten krijgen in de internationale classificatiecriteria voor Sjögren. Daarnaast biedt het waardevolle informatie om verschillende patiëntprofielen beter te begrijpen.
🎯 Het uiteindelijke doel? De diagnose en de zorg voor patiënten met Sjögren verbeteren, en invasieve onderzoeken zoals een speekselklierbiopt alleen nog uitvoeren wanneer dat écht nodig is.
September 2025
Gepersonaliseerde zorg bij de ziekte van Sjögren
Deze maand introduceren we het onderzoek van Dr. Suzanne Arends. Als klinisch epidemioloog richt ze zich op het onderzoeken van ziekteactiviteit, uitkomsten en effecten van behandeling bij de ziekte van Sjögren, met als uiteindelijk doel de patiëntenzorg te optimaliseren en de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.
De ontwikkeling van samengestelde eindpunten (CRESS en STAR) heeft de kijk op uitkomstmaten voor geneesmiddelenstudies bij Sjögren veranderd. Met deze samengestelde eindpunten is het mogelijk om behandeleffecten te meten op meerdere klinisch relevante domeinen (systemische ziekteactiviteit, door patiënt gerapporteerde symptomen, speeksel- en traanklierfunctie, serologie), wat cruciaal is bij deze heterogene ziekte. Hopelijk leidt dit in de nabije toekomst tot officiële goedkeuring van systemische behandeling voor Sjögren. Een gezonde levensstijl zou een aanvulling moeten zijn op medicamenteuze behandeling in gepersonaliseerde zorg. Daarom richt het huidige onderzoek van Dr. Arends zich ook op de impact van (aanpasbare) lifestyle factoren, in het bijzonder fysieke activiteit.
Om behandelstrategieën te optimaliseren, is het belangrijk om de uitkomsten van geneesmiddelenstudies te combineren met gegevens van observationele cohortstudies uit de dagelijkse klinische praktijk. Samen met een multidisciplinair team van artsen en immunologen hebben we het Registry of Sjögren’s Disease in UMCG – LongiTidunal (RESULT) ImmunoLines cohort opgezet, direct gekoppeld aan ons door de NFU erkende expertisecentrum en ziekte-specifieke spreekuren. Het RESULT cohort is een langlopend prospectieve observationele studie die klinische uitkomsten, biomarkers en echografie onderzoekt bij 400 patiënten met de ziekte van Sjögren.
Juli/ augustus 2025
Op zoek naar een gepersonaliseerde behandeling tegen schadelijke plasmacellen
De meeste mensen met Sjögren hebben schadelijke antistoffen die kunnen bijdragen aan een verminderde productie van speeksel en tranen en het risico op bloedkanker verhogen. De onderzoeklijnen van Dr. Tobit Steinmetz richten zich op antistof-producerende cellen, ook wel plasmacellen genoemd. De eerste resultaten laten zien dat plasmacellen in het bloed van mensen met de ziekte van Sjögren in aantal zijn toegenomen en ze brengen andere eiwitten tot expressie ten opzichte van gezonde personen. Daardoor lijken de plasma cellen bij Sjögren ouder te zijn of er ouder uit te zien. Deze veranderde expressie van eiwitten hangt samen met een hogere productie van schadelijke antistoffen en meer ontstekingen in de speekselklier.
Aansluitend kijken wij naar mogelijkheden om schadelijke plasmacellen selectief te kunnen remmen zonder beschermende plasmacellen aan te tasten. Verder onderzoeken wij ook of antistoffen van mensen met ziekte van Sjögren direct schadelijk kunnen zijn voor speekselkliercellen. Dit onderzoek wordt gesubsidieerd door het Junior Talent programma van ReumaNederland en het NWO VENI programma.
Juni 2025
Colour Doppler echografie van de grote speekselklieren bij de ziekte van Sjögren
Colour Doppler echografie is een beeldvormende techniek waarbij door middel van ultrageluid afbeeldingen van de grote speekselklieren inclusief de bloedvaten worden gemaakt. Deze afbeeldingen kunnen mogelijk inzicht geven in de ontstekingsactiviteit in de grote speekselklieren.
Colour Doppler echografie heeft ten opzichte van andere onderzoekstechnieken een aantal voordelen. Het is namelijk niet invasief, kan makkelijk herhaald worden en er wordt geen röntgenstraling gebruikt.
Op dit moment doen we in het UMCG onderzoek naar de toegevoegde waarde van colour Doppler echografie van de grote speekselklieren bij de diagnostiek en follow-up van patiënten met de ziekte van Sjögren. Daarnaast onderzoeken we of echografie van de traanklieren kan bijdragen aan de diagnose van patiënten met de ziekte van Sjögren.
Een artikel waarbij de betrouwbaarheid van colour Doppler echografie is onderzocht, werd onlangs gepubliceerd in het tijdschrift Clinical and Experimental Rheumatology en kan hier gratis worden gelezen (Reliability of colour Doppler ultrasonography of the major salivary glands in Sjögren’s disease). De belangrijkste conclusie van deze studie was dat colour Doppler echografie een betrouwbare onderzoekstechniek is bij patiënten met verdenking op de ziekte van Sjögren.
Houdt de website in de gaten, de resultaten van de validiteit volgen binnenkort!
Mei 2025
Een stamceltherapie voor hyposialie bij de ziekte van Sjögren
We zijn aangekomen in mei. Het expertisecentrum voor de ziekte van Sjögren van het UMCG kijkt met plezier terug op ISSjD, alweer een jaar geleden! Deze maand introduceren we het onderzoek van Dr. Sarah Pringle, lid van de organisatiecommissie van ISSjD 2024 en onze vaste stamcelbioloog.
Dr. Pringle is sinds haar postdoc-periode nauw betrokken bij het onderzoek naar speekselklierorganoïden. Zij en haar team hebben een combinatie van organoïdtechnieken, transcriptomics en beeldvorming gebruikt om te suggereren dat stamcellen in de speekselklieren van patiënten met de ziekte van Sjögren mogelijk senescent zijn, en niet langer in staat zijn om de klierfunctie in stand te houden.
Op basis van dit onderzoek, en met als doel een duurzame therapie te bieden voor hyposialie, is Dr. Pringle samen met haar team bezig met het afleiden van nieuwe populaties van speekselklierstamcellen uit embryonale stamcellen. In dit door ReumaNederland LLP gefinancierde project hoopt zij dit celproduct zodanig te ontwikkelen dat het toegediend kan worden aan alle patiënten met de ziekte van Sjögren.
April 2025
Het hoe en waarom van B-cel overactiviteit bij de ziekte van Sjögren
Systemische auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Sjögren, worden gekenmerkt door overactiviteit van B cellen. Hoe deze overactiviteit tot stand komt is onduidelijk. In dit onderzoeksproject, geleid door Dr. Gwenny Verstappen, wordt aan de hand van een gedetailleerde functionele en moleculaire analyse bepaald hoe B-cellen overactief raken in patiënten met de ziekte van Sjögren. De uitkomsten worden gebruikt om verschillen tussen patiënten te identificeren en gerichte therapeutische behandelopties te realiseren. Het onderzoek wordt gesubsidieerd door het Veni programma van NWO/ZonMw.
Maart 2025 – mSQUASH
Vragenlijst over beweging
Beweging kan een positief effect hebben op symptomen van vermoeidheid en pijn en het vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Voldoende lichaamsbeweging is daarom belangrijk bij de ziekte van Sjögren. Een vragenlijst die veel gebruikt wordt voor het meten van beweging is de SQUASH. Deze algemene vragenlijst hebben we aangepast naar de modified SQUASH (mSQUASH) op basis van interviews met experts en patiënten met reumatische aandoeningen, waaronder patiënten met de ziekte van Sjögren.
De mSQUASH kan makkelijk door de patiënt zelf worden ingevuld en geeft een overzicht van de specifieke bewegingsactiviteiten. Ons recente onderzoek heeft aangetoond dat de mSQUASH toepasbaar en betrouwbaar is voor het meten van beweging bij patiënten met de ziekte van Sjögren. De volgende stap in het onderzoek is in kaart brengen welke aspecten van beweging goed gaan en op welke vlakken er nog verbetering mogelijk is. Dit kan helpen met adviezen op maat en inspiratie geven over welke vorm van beweging mogelijk is.